به آن دسته از روشهاي فيزيكي يا شيميايي گفته مي شود كه براي از بين بردن كامل كليه ميكروارگانيسم ها از جمله ميكروبهاي بسيار مقاوم بكار برده مي شوند . استفاده از حرارت خشك ( خور ) يا مرطوب ( اتوكلاو ) بهترين روشهاي استريليزاسيون است .
تعريف دزانفكسيون ( گندزداني يا ضدعفوني ) :
اين روش نسبت به استريليزاسيون با قدرت كمتري ميكروارگانيسم ها را از بين مي برد بنابراين ضدعفوني روشي است كه بوسيله آن مي توان تعداد ميكروبهاي آلوده كننده را كاهش داد ولي نه در حدي كه بطور كامل استريل شوند .
تعريف آنتي سپسيس :
به ماده ميكروب كش اطلاق شود كه براي از بين بردن ميكروارگانيسم ها در روي بافتهاي زنده و پوست بدن بكار مي رود .
تعريف آلودگي زداني :
آلودگي زدائي كلا روشي است كه طيف و سيمي از استريليزاسيون و ضدعفوني تا يك شتشوي ساده با آب و صابون را شامل مي شود .
مراحل استرايليزاسيون:
1.تميز كردن وسايل
2.استريل كردن وسايل
3.حفظ و ادامه استريل بودن وسايل
وسايل مورد نياز براي شستشو و ضدعفوني كردن وسايل :
1. برس
2. اب و صابون
3. ظرف درب دار براي قرار دادن وسايل در آن مانند ديش ، بيكس
4. وسيله حرارتي مثل گاز
روش شستشوي وسايل :
كليه لوازم كار فلزي و شيشه اي را با آب و صابون و برس با دستكش ضخيم، تميز بشويند بطوريكه از خون و يا كثافات ديگر پاك شوند ، كليه لوازم كار آلوده به خون را بايد بلافاصله پس از استفاده با آب سرد شست چون خون پس از مدتي منعقد و شستن و پاك كردن آن مشكل ميگردد . و از طرفي ممكن است ميكروارگانيسم موجود در خون در هنگام استريليزاسيون زنده باقي بمانند . سپس كليه وسايل را با دقت خشك كرده و جهت استريل نمودن آماده نماييد.
آماده كردن وسايل جهت استريل کردن:
وسايل كارشسته و خشك شده را داخل بيكس گذاشته ، درب بيكس را كاملا ببنديد و دريچه هاي بيكس را بازكنيد . چسب اتوكلاو را نصب نموده و نام خانه بهداشت ، نام وسايل و تاريخ استريل را روي برچسب نوشته و روي درب بيكس بچسبانيد. بيكس را جهت استريليزاسيون به مراكز درماني ارسال نمائيد .
وسايل كارشسته و خشك شده را داخل بيكس گذاشته ، درب بيكس را كاملا ببنديد و دريچه هاي بيكس را بازكنيد . چسب اتوكلاو را نصب نموده و نام خانه بهداشت ، نام وسايل و تاريخ استريل را روي برچسب نوشته و روي درب بيكس بچسبانيد. بيكس را جهت استريليزاسيون به مراكز درماني ارسال نمائيد .
روش استريل نمودن وسايل :
1. استريلزاسيون با استفاده از حرارت مرطوب ( اتوكلاو )
بيكس يا پك آماده شده جهت استريل را در دماي 121 درجه سانتي گراد بافشار آتمسفر بمدت 20 دقيقه داخل اتوكلاو قرار مي دهيم .
دقت نمائيدتا1- بيكس يا پك حتمأبا معرف مخصوص بنام چسب اتوكلاو همراه باشد ( براي اطمينان از جهت عمل اتوكلاو ، معرف پس از استريل شدن بايد تغيير رنگ مييابد.)
2-دريچه بيكس ها قبل از قرار دادن در داخل اتوكلاو ، باز باشد و هنگام برداشتن از اتوكلاو ، دريچه ها بايد كاملا بسته شود .
2. استريليزاسيون با استفاده از حرارت خشك ( فور )
بيكس يا پك آماده شده جهت استريل را مي توان در 170 درجه سانتي گراد بمدت 2 ساعت در فور قرار داد . پس از تغيير رنگ دادن معرف مخصوص ، پكها استريل مي باشند .
3.ضدعفوني شديد بوسيله جوشاندن :
اگر اتوكلاو يا فور در دسترس نباشد بناچار با جوشاندن وسايل بمدت 30 ـ 20 دقيقه
مي توان آنرا ضدعفوني شديد كرد اين روش ساده ترين راه از بين بردن بسياري از ميكروارگانسيم ها از جمله ويروسي ايدز و هپاتيت است .
4. ضدعفوني شديد بوسيله فلامبه كردن
در مواقع فوري مي توان براي ضدعفوني نمودن لوازم فلزي از روش فلامبه كردن به ترتيب زير استفاده نمود براي فلامبه كردن اشيا فلزي ، آنها را مدتي روي شعله چراغ الكلي قرار داد يا وسايل فلزي را داخل ظرف حاوي الكل گذاشته و الكل را شعله ور نمائيد تا رنگ فلز سرخ شود اين وسيله پس ازسردشدن استريل و قابل استفاده مي باشد .
بيكس يا پك آماده شده جهت استريل را در دماي 121 درجه سانتي گراد بافشار آتمسفر بمدت 20 دقيقه داخل اتوكلاو قرار مي دهيم .
دقت نمائيدتا1- بيكس يا پك حتمأبا معرف مخصوص بنام چسب اتوكلاو همراه باشد ( براي اطمينان از جهت عمل اتوكلاو ، معرف پس از استريل شدن بايد تغيير رنگ مييابد.)
2-دريچه بيكس ها قبل از قرار دادن در داخل اتوكلاو ، باز باشد و هنگام برداشتن از اتوكلاو ، دريچه ها بايد كاملا بسته شود .
2. استريليزاسيون با استفاده از حرارت خشك ( فور )
بيكس يا پك آماده شده جهت استريل را مي توان در 170 درجه سانتي گراد بمدت 2 ساعت در فور قرار داد . پس از تغيير رنگ دادن معرف مخصوص ، پكها استريل مي باشند .
3.ضدعفوني شديد بوسيله جوشاندن :
اگر اتوكلاو يا فور در دسترس نباشد بناچار با جوشاندن وسايل بمدت 30 ـ 20 دقيقه
مي توان آنرا ضدعفوني شديد كرد اين روش ساده ترين راه از بين بردن بسياري از ميكروارگانسيم ها از جمله ويروسي ايدز و هپاتيت است .
4. ضدعفوني شديد بوسيله فلامبه كردن
در مواقع فوري مي توان براي ضدعفوني نمودن لوازم فلزي از روش فلامبه كردن به ترتيب زير استفاده نمود براي فلامبه كردن اشيا فلزي ، آنها را مدتي روي شعله چراغ الكلي قرار داد يا وسايل فلزي را داخل ظرف حاوي الكل گذاشته و الكل را شعله ور نمائيد تا رنگ فلز سرخ شود اين وسيله پس ازسردشدن استريل و قابل استفاده مي باشد .
حفظ وادامه استريل بودن وسايل:
دقت نمائيدبيکس يا پك پانسمان در طول مدت استريل ماندن، نبايد باز بماندزيرا موجب آلودگي خواهد شد.و براي گرفتن وسائل داخل بيکس بايد از پنس سيار استريل استفاده گردد.
تاريخ استريل ماندن وسايل در پك پارچه اي به مدت 30 روزودر پك کاغذي به مدت 15روز مي باشد.در صورت انقضا يافتن تاريخ استريل پك پانسمان استفاده نشده مجددا بايدبا ثبت تاريخ جديداستريل گردد
دقت نمائيدبيکس يا پك پانسمان در طول مدت استريل ماندن، نبايد باز بماندزيرا موجب آلودگي خواهد شد.و براي گرفتن وسائل داخل بيکس بايد از پنس سيار استريل استفاده گردد.
تاريخ استريل ماندن وسايل در پك پارچه اي به مدت 30 روزودر پك کاغذي به مدت 15روز مي باشد.در صورت انقضا يافتن تاريخ استريل پك پانسمان استفاده نشده مجددا بايدبا ثبت تاريخ جديداستريل گردد