دندان پزشکی دکتر کاردگر

معالجه ريشه دندان

لابد همه اين ضرب المثل كه مي گويد:دندانی را كه درد مي كند بايد كشيد را شنيده ايد. ما هم بسيار شنيده ايم، ولي بايد توجه داشت كه سابقه اين ضرب المثل مربوط به زماني است كه علم دندانپزشكي وجود نداشته و افرادي بي صلاحيت مثل سلماني ها عهده دار امور دندانپزشكي بودند. دندانپزشكان امروزي نه تنها درد را از بين برده،بلكه باعث تگهداري دندانها در دهان مي شوند. از گذشته اي نه چندان دور تا بحال، عامه مردم لفظ عصب كُشي يا عصب كِشي را بجاي معالجه ريشه دندان بكار مي برند كه چندان صحيح نبوده و آنچه كه باعث رواج و شايع شدن اين اصطلاحات شده، تصور مردم با توجه به از بين رفتن درد دندان بدنبال معالجه ريشه مي باشد. قسمت سخت دندان تشكيل شده از ميناـ عاج و سمان، كه بافت نرمي را در داخل و وسط دندان بنام پالپ، احاطه كرده اند.

تعريف درمان ریشه:

اين عنوان از سه كلمه Root به معناي ريشه، و Canal به معناي مجرا و therapy به معني معالجه تشكيل شده كه مفهوم كلي آن معالجه مجراي ريشه دندان مي باشد و شاخه اي از دندانپزشكي است كه شامل دانش و اعمالي است كه به معالجه و حفظ ريشه دندان مي پردازد.

پالپ چيست؟

پالپ دندان بافت نرمي است كه در داخل دندان قرار گرفته و شامل عروق و اعصاب و سلولهايي مي باشد. حس، تغذيه، عاج سازي و دفاع ميكروبي از اعمال پالپ بشمار مي آيند.

چه عواملي باعث آسيب و صدمه با پالپ دندان مي شوند؟

عوامل متعددي سبب آسيب به پالپ مي گردند كه عمده ترين آن تأخير در ترميم پوسيدگي ها و نتيجتاً گسترش آنها به پالپ دندان است كه سبب آلودگي پالپ به ميكروبهاي دهان مي شود. پالپ دندان همچنين ممكن است بر اثر ضربه اي ناگهاني حتي در مواردي چون ضربه قاشق و يا شكستن تخمه، پسته و بادام دچار التهاب و مرگ شود. تركهاي دندان، پركردگي هاي وسيع و بعضي از مواد ترميمي نيز سبب ساز هستند.

نحوه معالجه ريشه دندان چگونه است؟

دندانپزشك بعد از بي حس نمودن دندان ( در موارديكه لازم است) اقدام به برداشتن پوسيدگي و تراش حفره دسترسي به پالپ دندان نموده و پالپ عفوني و بيمار را از ريشه خارج مي كند و بعد از تميز نمودن و خشك كردن مجراي ريشه و دندان جاي خالي پالپ را با موادي كه به همين منظور ساخته شده اند پر مي كند و سپس ترميم قسمت تاجي دندان صورت ميگيرد.

آيا همه دندانها به يك تعداد ريشه دارند؟

خير، تعداد ريشه دندانها بطور معمول و طبيعي ين يك تا سه عدد مي باشد ولي دندانهايي نيز وجود دارند كه داراي يك يا چند ريشه اضافي هستند و در حين كار و با گرفتن راديوگرافي كشف مي گردند. بطور طبيعي دندانهاي قدامي داراي يك ريشه، دندانهاي آسياي كوچك داراي يك يا دو ريشه و دندانهاي آسياي بزرگ سه و چهار ريشه اي هستند.

اگر پالپي كه آلوده شده و ملتهب و دردناك است خارج نشود و به عبارتي معالجه انجام نگردد، چه اتفاقي مي افتد؟

معمولاً درد آن بيشتر شده و بيمار را اذيت مي كند، ولي مواردي وجود دارد كه درد فروكش مي كند. بايد توجه داشت كه از بين رفتن درد دندان نشانة بهبودي پالپ دندان نيست و عفونت به سير خود ادامه مي دهد. سرايت عفونت به استخوان انتهاي ريشه باعث ايجاد گرانوم، كيست و يا آبسه مي گردد كه خود درد و ناراحتي ثانويه اي را به دنبال دارد. در صورت عدم معالجه ريشه دندان سير بيماري نهايتاً منجر به كشيدن و يا از دست دادن دندان خواهد شد.

چه مراقبت هايي لازم است تا دندان نياز به معالجه عصب نداشته باشد؟

با مراجعه و معاينات منظم دندانپزشكي و رعايت اصول بهداشت دهان ودندان و ترميم پوسيدگي ها در مراحل اوليه موردي براي معالجه ريشه دندان بوجود نمي آيد.

آيا صحيح است دنداني كه معالجه ريشه شده، شكننده مي گردد؟

دنداني كه پالپ آن درگير مي شود، معمولاً داراي پوسيدگي وسيع بوده كه مقدار زيادي از مينا و عاج را از بين برده است و گاهي دندانپزشك ناچار مي گردد كه مقداري از نسج سالم دندان را نيز براي دسترسي به پالپ بتراشد كه مجموعه اين عوامل بعلاوه خشك شدن دندان بر اثر از دست دادن تغذيه داخلي سبب ميگرددكه دندان ضعيف و شكننده گردد كه جاي نگراني ندارد، چونكه با ترميم هاي خاص و يا روكش نمودن دندان مي توان بر اين نقيصه، چيره شد.

چه عواملي در موفقيت معالجه ريشه دندان نقش دارند؟

مهارت دندانپزشك ، تعداد ريشه ها قطر و انحناي آنها، وجود ريشه ها و كانالهاي اضافي و جانبي، نوع و قدرت بيماري زايي ميكروبها، دفاع بدن و نوع بيماري پالپ در پيش آگهي درمان مؤثرند.

آيا دنداني كه معالجه ريشه دندان شده و هنوز درد دارد را بايد كشيد؟

معمولاً به دنبال معالجه ريشه دندان، از چند ساعت تا چند روز به درجاتي ممكن است دندان، درد داشته باشد كه با تجويز داروهاي مسكن برطرف ميگردد و جاي نگراني ندارد.

اگر درمان ريشه دندان شكست خورد، درمان بعدي چيست؟

اكثر دندانهايي كه معالجه ريشه آنها با عدم موفقيت همراه شده را مي توان با جراحي هاي اندودونتيكس نجات داد. دندانپزشك بعد از بيحس نمودن، لثه دندان را به آرامي كنار زده و اقدام به قطع انتهاي ريشه نموده و آن را از انتها نيز ترميم مي: ند و دوباره لثه را مي دوزد. آيا فقط ممكن است پوسيدگي بسيار وسيع بوده و قسمت اعظم آن نيز از بين رفته باشد و درد نداشته باشد و يا در اثر ضربه حتي در سالهاي دور، پالپ آن مرده، ولي دردي نداشته باشد. عدم وجود درد دال بر نفي بيماري پالپ و يا عدم نياز به درمان نمي باشد.

لیزر هم برای بافت سخت (تراش دندان و استخوان)، هم برای بافت نرم قابل استفاده می باشد. موارد استفاده از لیزر به دو روش زیبایی و درمانی قابل تقسیم بندی است. 

موارد زیبایی شامل : 

 سفید کردن دندان ها با کمک لیزر (بلیچینگ)، جراحی اصلاح طرح لبخند و لبخند لثه ای، روشن کردن تیرگی های لثه و اصلاح افزایش حجم لثه ها و... میباشند 

استفاده از لیزر در موارد درمانی نیز شامل: 

 حذف باکتری های آسیب رسان زیرلثه و درون ریشه دندان، 

 جراحی لثه، 

 درمان افزایش حساسیت دندان ها، 

 بهبود بی حسی های ایجاد شده به دلیل آسیب به اعصاب ناحیه فک و صورت، 

 درمان آفت، 

درمان دردهای مفصل فکی و .. می باشد.

لیزر می تواند به عنوان یک جایگزین برای وسایل رایج تراش دندان به حساب بیاید.همچنین مراجعین دندانپزشکی به دلیل تولید صدای کمتر و عدم لرزش دندان هنگام تراش با کمک لیزر معمولا تجربه خوشایندتری خواهند داشت..

:مزایای کاربرد لیزر در جراحی های لثه شامل:

 جراحی غیرتهاجمی با نیاز به استفاده کمتر از ماده بی حسی، عدم نیاز به بخیه، حداقل خونریزی یا بدون خونریزی، استریل بودن زخم ایجاد شده و کاهش ریسک بروز عفونت عدم ایجاد لرزش و صدا، ترمیم سریعتر ناحیه جراحی  

استفاده لیزر در درمان های دندانپزشکی کاملا ایمن شمرده میشود، به شرطی که توسط متخصصین این رشته به کار برده شود. در واقع می توان گفت که لیزر آینده دندانپزشکی است. 

 بلیچینگ با استفاده از لیزر 

در روش بیلیچینگ با استفاده از لیزر برای فعال کردن ماده سفید کننده از روش های مختلفی استفاده می شودو لیزر یکی از ان روش هاست. در تکنیک سفید کردن با کمک لیزر، فعال شدن ماده سفید کننده تحت تابش لیزر انجام می شود. تفاوت اصلی لیزر با دیگرروش های فعالسازی ماده سفیدکننده در مطب (نور، حرارت و غیره) در اینجاست که چون فعال شدن تمام ماده سفید کننده پس از تابش لیزر به صورت همزمان و یکپارچه (طی سی ثانیه تابش لیزر) اتفاق می افتد مدت زمان لازم برای تماس ماده با دندان ها کاهش پیدا می کند. در نهایت  به تماس طولانی مدت ماده بلیچینگ با دندان ها نیست. پس احتمال بروز حساسیت دندانی، آسیب به دندان ها و مشکلات احتمالی پس از تکنیک لیزر بلیچینگ کمتر است. البته این تصور که لیزر بیشتر سفید می کند اشتباه است، اما لیزر ایمن تر سفید می کند. نکته درمانی مهم در مورد بلیچینگ این است که اگر قصد دارید درمان بلیچینگ انجام بدهید و دندان هایتان هم نیاز به ترمیم دارند، ابتدا باید بلیچ کنید و سپس کارهای ترمیمی خود را انجام دهید. 

جراحی لثه در اصلاح طرح لبخند 

در حالت عادی و در هنگام لبخند وسیع باید در نهایت یک تا دو میلی متر از لثه نمایان شود. همچنین لثه دندان ها باید به صورت متقارن بوده و با فرم خاصی روی دندان ها را بپوشاند تا لبخند فرد زیباتر باشد. 

اگر لبخند لثه ای دارید با ما مشورت کنید. 

حذف تیرگی لثه ها به کمک لیزر 

در برخی افراد رنگدانه های تیره بر روی لثه قرار گرفته است. این تغییر رنگ ها به خصوص اگر در خط لبخند فرد قرار گرفته باشند ممکن است از زیبایی لبخند فرد کاهش دهد. این تیرگی ها به این دلیل ایجاد می شوند : 

مادرزادی بوده و معمولا در افرادی که پوست سبزه و تیره دارند بیشتر هستند، 

در افرادی که دخانیات مصرف می کنند دیده می شود، 

در مواردی که فرد روکش یا ترمیم فلزی دارد ممکن است تیرگی رنگ فلز به داخل لثه وارد شود و لثه را تیره کند. 

به این درمان دپیگمانتاسیون لثه میگویند. (depigmentation) 

 این کار بسیار ساده بوده و با بی حسی سطحی و بدون خونریزی و نیاز به بخیه انجام می شود. 

ترمیم افزایش حجم لثه  

دربعضی افراد به دلایل مختلفی مانند :مصرف برخی داروها، بیماری های مادرزادی، تجمع جرم زیر لثه ای، ارتودنسی و ... ممکن است دچار افزایش حجم لثه ای شود. درهمچنین ممکن است کل تاج دندان توسط لثه ها پوشیده شود. برای بهبود بهداشت دهان و همچنین زیبایی خط لبخند می توان این بافت اضافه را با کمک لیزر برداشت.اینکار با بی حسی سطحی و بدون خونریزی یا با حداقل خونریزی بوده و نیاز به بخیه ندارد.

کاربرد لیزر در ارتودنسی

گاهی برای بستن فاصله (دیاستم) بین دندان های جلو فک بالا و پایین نیاز به حذف بافت نرم بین آن ها به نام فرنوم می باشد. به این جراحی اصطلاحا فرنکتومی (Frenectomy) گفته می شود انجام فرنکتومی با کمک لیزر بسیار آسان تر از انجام آن با تیغ بوده و سریعتر انجام می شود، خونریزی نداشته و نیاز به بخیه ندارد. ترمیم لثه نیز بسیار سریعتر از جراحی با تیغ انجام میشود و درد بیمار بسیار کمتر استدر درمان های ارتودنسی ممکن است دندانی (به غیر از دندان عقل) نهفته یا نیمه نهفته باقی مانده باشد. در چنین مواردی اگر قرار باشد دندان نهفته وارد حفره دهان شود نیاز به جراحی آشکارسازی (Exposure) دندان نهفته یا نیمه نهفته است. استفاده از لیزر جهت آشکارسازی این دندان ها بسیار کمک کننده بوده و چون خونریزی وجود ندارد نیازی نیست که چند هفته تا ترمیم لثه صبر کرد و می توان در همان جلسه جراحی براکت دندان را قرار داد و نتیجه نهایی سریعتر به دست خواهد آمد

. درمان افزایش حساسیت دندانی با لیزر 

 دربرخی از افراد ممکن است دندان ها دچار افزایش حساسیت باشند. چنین افرادی باید ابتدا از نظر سلامتی دندان ها و لثه ها مورد معاینه قرار بگیرند. معمولا افرادی که دندان های حساس دارند علاقه به خوردن غذاهای ترش و نوشابه های گازدار دارند یا با مسواک های محکم و خمیردندان های ساینده مسواک می زنند. در مواردی ممکن است پس از جراحی لثه ها و به دلیل تحلیل شدید لثه و استخوان، ریشه دندان ها عریان شده باشند. در چنین مواردی امکان کاهش یا حذف حساسیت دندان ها با کمک لیزر طی یک یا چند جلسه وجود دارد. البته باقی ماندن نتیجه درمان مستلزم ترک عادات غلط غذایی و روش های مسواک زدن مخرب می باشد. 

اگر تمایل به استفاده از لیزر جهت درمان خود دارید از ما در مورد امکان استفاده از لیزر در درمان خود سوال کنید